دستگاههای تصویر برداری دندان پزشکی ، تصویربرداری اشعه X پزشکی ، و پرتوهای کیهانی به مقدار کم نیز باشد . پرتوگیری خارجی می تواند نفوذ کننده و عمقی مثل پرتوهای ایکس و گاما ، یا غیر نفوذی مثل ذرات بتا و آلفا باشد . رادیونوکلئیدهایی که روی سطح پوست می نشینند ، اگر وارد بدن نشوند ، از منابع پرتوگیـری خارجی به حساب می آیند. البته مادامی که روی پوست قرار داشته باشند ، به راحتی می توانند استنشاق ، خورده و یا از طریق شکافهای پوست وارد بدن شوند . عبارات مختلفی که برای توصیف و دسته بندی اثرات پرتـوهای یونیـزان استفاده می شود شامل موارد ذیل خواهد بود :
|
دستگاههای تصویر برداری دندان پزشکی ، تصویربرداری اشعه X پزشکی ، و پرتوهای کیهانی به مقدار کم نیز باشد . پرتوگیری خارجی می تواند نفوذ کننده و عمقی مثل پرتوهای ایکس و گاما ، یا غیر نفوذی مثل ذرات بتا و آلفا باشد . رادیونوکلئیدهایی که روی سطح پوست می نشینند ، اگر وارد بدن نشوند ، از منابع پرتوگیـری خارجی به حساب می آیند. البته مادامی که روی پوست قرار داشته باشند ، به راحتی می توانند استنشاق ، خورده و یا از طریق شکافهای پوست وارد بدن شوند . عبارات مختلفی که برای توصیف و دسته بندی اثرات پرتـوهای یونیـزان استفاده می شود شامل موارد ذیل خواهد بود : اول دوره زمانی است که طی آن اثرات آشکار می شوند که می تواند با عبارات : دیرس و زودرس توصیف شود . اثرات زودرس معمولاً به پیامدهایی از پرتوگیری گفته می شود که در یک دوره چند روزه یا چند ماهه آشکار می شونـد . اثرات دیـررس به پیامدهای طولانی مدت پرتوگیـری گفتـه می شود و اثراتی را شـامل می شود که طی چند سال ظاهر نخواهند گردید . دسته دیگری از عبارات بکار رفته ، حاد و مزمن است که برای توصیف طول مدت زمانی که شخص در معرض پرتو قرار می گیرد استفاده می شود . بطور کلی پرتوگیری حاد به حالتی گفته می شود که پرتو طی یک دوره کوتاه چند ساعت یا کمتر دریافت شده باشد و در پرتوگیری مزمن معمولاً پرتو بطور طولانی مدت طی چندین روز یا بیشتر دریافت می‌شود . دو عبارت دیگر که در حفاظـت در برابر اشعه برای توصیف اثرات بکار می رود : قطعی و احتمالی یا تصادفی هستند . اثرات قطعی ، اثراتی هستند که یک آستانه بروز اثر برای آنها فرض می شود ، ( یعنی یک میزان پرتوگیری که کمتر از آن اثر بروز نمی کند ) و شدت اثر با افزایش مقدار در معرض قرارگیری ، افـزایش می‌یابد . در عین حال برای اثرات تصادفی حد آستانه‌ای مفروض نبوده و شدت آن به آهنگ دز وابسته نیست ولی احتمال آن با افزایش دز افزایش خواهد یافت . سرخ شدن پوست (یا اِریتما ) نمونه ای از آثار قطعی پرتوگیری است زیرا بروز این اثر دارای یک حد آستانه ۲گری است و شدت آن در پرتوگیری های بیشتر ، افزایش می یابد . سرطانی که براثر اشعه بوجود می آید نمونه‌ای از اثرات تصادفی پرتوگیری است . چون آستانه‌ای برای آن مفروض نیست و شدت سرطان و وقوع آن از پرتوگیری مستقل است . همچنین سرطان مثالی از اثرات دیررس پرتوگیـری است چون زمان زیادی ، معمولاً چند سال بین پرتوگیـری و بروز بیمـاری سرطان لازم می باشد . جدول ( ۲ ) ، شامل خلاصه ای از پیشنهادات برای محدوده دز و راهنمایی در این زمینه می باشد . این جدول راهنمای خوبی برای استفاده بعنوان یک ابزار کمکی و مفید جهت تصمیم گیری در طی مدت وضعیت اورژانس می باشد .
۵-۱- اولویت بندی خدمات پزشکی درمان جراحات وارد شده در حین کار همیشه بر پرتوگیری و آلودگی افراد اولویت دارند . افرادی که دچار چنین آسیبهایی شده باشند باید ابتدا اگر ممکن باشد به یک حالت ثابت تغییر وضعیت داده و سریعاً به درمانگاه انتقال داده شوند . اگر برای واکنش پزشکی دیر نشود ، یک نفر که آموزش حفاظت در برابر اشعه دیده باشد باید بیمار را همراهی کند تا در زمینه حفاظت در برابر اشعه همکاری های لازم را انجام دهد . این شخص مشاور تیم پزشکی است و زیر دست فرد ارشد گروه پزشکی مسئول بیمار است . بیمارستانی که این آسیب دیدگان را پذیرش می کند باید نسبت به تعداد ، ماهیت و این که آیا این آسیب دیدگان مشکوک به آلودگی هستند یا خیر اطلاع پیدا نماید . افراد آسیب دیده دیگر باید بر اساس روشهای استاندارد ارزیابی پزشکی ، درجه بندی و درمان شوند به استثناء آنهایی که آلوده هستند و باید طوری تفکیک شوند که بتوانند ابتدا طی مسیر انتقال به بیمارستان یا قبل از آن تحت عملیات رفع آلودگی قرار گیرند . علایم افرادی که دز اشعه زیادی دریافت کرده اند عبارتند از : تهوع ، استفراغ ، خستگی و نیز ضعف بدنی . این علایم می تواند به دنبال قرار گرفتن در معرض بسیاری از مواد سمی دیگر و نیز به دنبال فشارهای روانی که به یک فرد وارد می شود ظاهر گردند . اما از آنجایی که دز زیادی لازم است تا این علایم در بیمار بوجود آید ، لذا بعید است که این علایم فقط به خاطر آلودگی رادیواکتیوی ظاهر شده باشند که ممکن است روی بیمار وجود داشته باشد . برای بیمارانی که دلیلی برای آلودگی خارجی آنها وجود ندارد اما ممکن است به صورت داخلی به خاطر وجود یک زخم ، استنشاق یا بلع مواد رادیواکتیو آلوده شده باشند ، در اطاقهای معمولی پزشکی یا اورژانس درمان می شوند . اما استفراغ ، ادرار یا مدفوع بیمار ممکن است آلودگی رادیواکتیو داشته باشد و باید مراقبت ویژه در این زمینه صورت بگیرد . در مورد بیمارانی که مقـدار زیادی مواد رادیواکتیـو بداخـل زخم آنها وارد شده است ، توجـه ویژه‌ای را می طلبد زیر قطعات فلزی کوچک فعال شده ( رادیواکتیو ) ، می تواند فعالیت ویژه زیادی داشته باشد و در این موارد خطر پرتوگیری زیادی برای فرد درمانگر وجود خواهد داشت . دز حاصل از چنین تکه هایی ممکن است در فاصله خیلی نزدیک به شی تا ۱ سیورت برساعت بالا باشد . افرادی که فقط به صورت خارجی آلوده شده اند و آسیب دیگری ندیده اند باید در جایی غیر از بیمارستان رفع آلودگی شوند . ارجاع چنین افرادی به بیمارستان باعث انحراف نیروهای پزشکی لازم از بیمارانی که به صورت جدی آسیب دیده اند به این افراد می شود .
۵-۲- آماده سازی و مدیریت بیمارستان به محض این که اورژانس بیمارستان از بروز یک حادثه اطلاع پیدا نمود ، باید برنامه مقابله رادیولوژیکی خود را فعال نماید . از آنجائیکه ورودی بیماران آلوده با ورودی عادی اورژانس فرق دارد لذا پرسنل آمبولانس باید از این موضوع آگاه شوند . وقتی آمبولانس به بیمارستان می رسد ، بیمار به محل آماده سازی هدایت خواهد شد . اگر اطاق آماده سازی دارای درب خروجی نباشد ، راههای زیاد دیگری برای انتقال بیمار و جلوگیری از پخش شدن آلودگی وجود دارد . یک راه پهن کردن پلاستیک غیر لغزنده روی کف راهرو که برانکارد آمبولانس بتواند روی آن حرکت کند و همچنین راه دیگر ، در آسیب دیدگی خیلی حاد ، بیمار میتواند از برانکاردی که احتمالاً آلوده است و در آمبولانس قرار داشته ، به یک برانکارد تمیز دیگر منتقل شود در حالی که در یک پتو یا ملحفه تمیز پیچیده شده باشد . در این حالت ، بیمار میتواند از راهروی عادی اورژانس در حالی که آلودگی ها در داخل ملحفه محصور شده اند جابجا شود . موکداً باید ذکر شود که آلودگی رادیواکتیو ( چه داخلی و چه خارجی ) ، حیات را به خطر نمی‌اندازند و بنابراین ، ارزیابی رادیولوژیکی یا عملیات رفع آلودگی نباید پیش از یک سری اقدامات مهم پزشکی انجام گیرد . اهداف کلی اداره بیماران آسیب دیده و آلوده در اورژانس بیمارستان بطور تقریبی بر حسب اهمیت آنها در زیر لیست شده اند : 1- کمک های اولیه و نجات . ۲- تثبیت پزشکی حال بیمار . ۳- درمان جزئی آسیب های حاد . ۴- ممانعت و کمینه سازی آلودگی داخلی . ۵- تخمین و ارزیابی آلودگی خارجی و رفع آلودگی . ۶- درمان آسیب دیدگی های جزئی‌تر . ۷- محصور سازی آلودگی محل و ممانعت از آلودگی افراد دیگر . ۸- کمینه کردن پرتوگیری خارجی افراد درمانگر . ۹- تخمین و ارزیابی آلودگی داخلی . ۱۰- درمان آلودگی داخلی ( این مرحله می تواند با سایر موارد فوق همزمان باشد ) . ۱۱- ارزیابی آسیبها و سوختگی های موضعی با اشعه . ۱۲- رسیدگی طولانی مدت و دقیق بیمار نسبت به پرتوگیری تمام بدن یا آلودگی داخلی . ۱۳- راهنمایی دقیق بیمار در مورد اثرات و خطرات طولانی مدت مورد انتظار .
ملاحظات روان شناختی بیماران در بسیاری موارد فراموش شده هستند . مطمئناً ، اورژانس بیمارستان محیطی است که برای بیشتر بیماران به قدر کافی غریبه و ترس آور می باشد. این احساس را اگر با پرسنل وحشت زده پزشکی که همه لباس بلند سفید پوشیده و دیگر موارد جمع کنیم ، برای بیمارانی که بطور اغراق آمیزی از اشعه نیز می‌ترسند بسیار مشوش کننده تر و پریشان کننده تر می شود . برخوردی آرام و با قوت قلب نه تنها برای اداره بیماران ضروری است بلکه برای اداره مجموعه تیم پزشکی نیز لازم است . گفتگوی دقیق با بیمار در رابطه با اثرات زودرس و دیررس پرتو به اندازه دیگر جنبه های درمانی مهم می باشد . در این گفتگو باید مجدداً اطمینان داده شود که بیمار برای دوستان و اعضای خانواده خطرناک نخواهد بود . در نهایت باید رسیدگی پزشکی به اشخاص پرتو دیده بر اساس اصول تعریف شده در این زمینه صورت پذیرد . برای اطلاعات بیشتر به کتابهای نویسنده وبسایت مراجعه نمائید |
